Anadolu'da Tarih Boyunca Kullanılan Bazı Önemli Diller

Anadolu'da Tarih boyunca birbirinden farklı diller kullanılmıştır. Bunlardan bazıları hala günümüzde kullanılmakta bazıları da tarih içerisinde silinmiştir. Gelin bu dillerin ne olduklarına bir göz atalım.

1. Hatti Dili

• Kullanım Dönemi: MÖ 2500 - MÖ 2000
• Bölge: Orta Anadolu
• Özellikler: Hatti dili, Anadolu’nun yerli halkı Hattiler tarafından kullanılmıştır. Hint-Avrupa dil ailesine mensup değildir ve Hurrice gibi Kafkasya kökenli dillerle benzerlik gösterir. Hattiler, Hititler tarafından asimile edilmiştir ve dilleri zamanla yok olmuştur.

2. Hititçe

• Kullanım Dönemi: MÖ 1600 - MÖ 1200
• Bölge: Orta ve Kuzey Anadolu
• Özellikler: Hitit İmparatorluğu’nun resmi dili olan Hititçe, Hint-Avrupa dil ailesine aittir ve çivi yazısı ile yazılmıştır. Hititçe, ilk yazılı Hint-Avrupa dili olarak bilinir. Yazılı belgeleri arasında hukuk metinleri, kraliyet yıllıkları ve dini metinler bulunur.

3. Luvice

• Kullanım Dönemi: MÖ 2000 - MÖ 700
• Bölge: Güney ve Batı Anadolu
• Özellikler: Luvice, Hititlerle çağdaş olan Luviler tarafından konuşulan bir dildir. Hititçeye yakın bir dil olan Luvice, hiyeroglif yazısı ve çivi yazısı kullanılarak yazılmıştır. Luviler, Hitit İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra Güney Anadolu'da etkili olmuşlardır.

4. Frigce

• Kullanım Dönemi: MÖ 1200 - MÖ 330
• Bölge: Orta ve Batı Anadolu
• Özellikler: Frigce, Frigler tarafından kullanılan bir Hint-Avrupa dilidir. Frigler, Hitit İmparatorluğu'nun çöküşünün ardından Orta Anadolu’da bir krallık kurmuşlardır. Frigce yazıtlar, genellikle mezar taşlarında ve anıtlarda bulunur.

5. Urartuca

• Kullanım Dönemi: MÖ 9. yüzyıl - MÖ 6. yüzyıl
• Bölge: Doğu Anadolu
• Özellikler: Urartuca, Doğu Anadolu’da Van Gölü civarında hüküm süren Urartu Krallığı'nın resmi diliydi. Hurrice ile akraba olan bu dil, çivi yazısı ile yazılmıştır. Urartuca, yerel yönetim ve dini metinlerde kullanılmıştır.

6. Lidce

• Kullanım Dönemi: MÖ 7. yüzyıl - MÖ 4. yüzyıl
• Bölge: Batı Anadolu
• Özellikler: Lidce, Batı Anadolu’da Lidya Krallığı'nın dilidir. Lidya, paranın icat edildiği yer olarak bilinir. Lidce, Hint-Avrupa dil ailesine mensup olup, Grek alfabesiyle yazılmıştır.

7. Likçe

• Kullanım Dönemi: MÖ 5. yüzyıl - MS 1. yüzyıl
• Bölge: Güneybatı Anadolu (Likya)
• Özellikler: Likçe, Likya bölgesinde konuşulan bir dildir. Hint-Avrupa dil ailesine aittir ve kendi alfabeleriyle yazılmıştır. Likçe yazıtlar, özellikle mezar kitabelerinde bulunur.

8. Grekçe

• Kullanım Dönemi: MÖ 8. yüzyıl - Günümüz
• Bölge: Batı ve Güney Anadolu
• Özellikler: Grekçe, Ege kıyılarında koloniler kuran Yunanlar tarafından Anadolu’ya getirilmiştir. Grekçe, Bizans döneminde resmi dil olmuştur ve bugünkü modern Yunancanın temelini oluşturur.

9. Aramice

• Kullanım Dönemi: MÖ 8. yüzyıl - MS 7. yüzyıl
• Bölge: Güneydoğu Anadolu
• Özellikler: Aramice, Asur İmparatorluğu ve daha sonra Pers İmparatorluğu döneminde resmi dil olarak kullanılmıştır. Güneydoğu Anadolu’da Asur ve Arami toplulukları tarafından konuşulmuştur.

10. Ermenice

• Kullanım Dönemi: MS 5. yüzyıl - Günümüz
• Bölge: Doğu Anadolu
• Özellikler: Ermenice, Hint-Avrupa dil ailesine mensuptur ve Ermeni Krallığı’nın resmi dilidir. Bugün hala Ermenistan ve Ermeni diasporası tarafından konuşulmaktadır.

11. Osmanlı Türkçesi

• Kullanım Dönemi: 13. yüzyıl - 20. yüzyıl
• Bölge: Tüm Anadolu
• Özellikler: Osmanlı Türkçesi, Türkçe’nin Arapça, Farsça ve Türkçe karışımı bir biçimi olup, Osmanlı İmparatorluğu’nun resmi diliydi. Osmanlı döneminde edebiyat, bilim ve devlet işleri bu dille yürütülmüştür.

12. Türkçe

• Kullanım Dönemi: 11. yüzyıl - Günümüz
• Bölge: Tüm Anadolu
• Özellikler: Türkçe, 11. yüzyılda Selçukluların Anadolu’ya girmesiyle bölgeye yerleşmiş ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde Osmanlı Türkçesi adıyla kullanılmıştır. Cumhuriyetin kurulmasıyla Latin alfabesine geçilmiş ve modern Türkçe kullanılmaya başlanmıştır.

Bu diller, Anadolu’nun zengin tarihini ve kültürel çeşitliliğini yansıtan önemli unsurlardır. Her biri, Anadolu’da hüküm süren farklı uygarlıkların izlerini taşır.

Yazar Ekibimizden: Tuğçe Çine